Zanimljiva istorija – Fruška gora
Fruška gora je bogata brojnim arheološkim lokalitetima sa nalazima iz neolita, bakarnog, bronzanog, rimskog doba i srednjeg veka.
Alma Mons je ime koje su stari Rimljani dali Fruškoj gori, a znači plodna planina. Pod tim imenom se pominje u III veku gde se navodi da je rimski imperator Prob uticao na razvoj poljoprivrede u ovoj oblasti. On je naterao svoje legionare da isušuju močvare, navodnjavaju zemlju, gde je to potrebno, i da zasade prvu vinovu lozu na ovim prostorima. Rimski istoričar Aurelije Viktor navodi sledeće: „Kao što je Hanibal pokrio velike delove Afrike plantažama maslina, koristeći pri tome svoje trupe kao radnu snagu, na isti način je Prob pokrio Galiju, Panoniju i brda Mezije vinovom lozom “.
Tokom Rimskog perioda ova planina je bila značajan deo granice praveći neku vrstu zaleđa Dunavskom limesu preko koga su vodile saobraćajne veze do značajnog urbanog centra –Sirmijuma (Sremska Mitrovica).
Njeno sadašnje ime je etnonim, nastalo od reči Franak što ukazuje da su Franci naseljavali ili kontrolisali ovu planinu. Oni su došli na ove prostore pod Karlom Velikim (742-814), a Frušku goru su zvali Frankenwald (Franačka šuma).
Geografija
Danas je Fruška gora poznata po Nacionalnom parku (od 1960. godine). Zauzima površinu od 25252 hektara, a ono što je čini značajnom i jedinstvenom je 17 pravoslavnih manastira.
Nastavljajući tradiciju gajenja vinove loze od III veka, proizvodnja vina je nešto što, takođe, karakteriše Frušku goru.
Fruška gora je izolovana, uska, stara gromadna ostrvska planina u Panonskoj niziji. Na 300 m nadmorske visine i dalje ima šume. Najviši vrh je Crveni Čot koji se nalazi na 539 m nadmorske visine. Na Fruškoj gori je najveća koncentracija lipove šume u Evropi. Vinogradi se nalaze niže, kao i pašnjaci, plodno zemljište i voćnjaci.
Jedna od karakteristika ove oblasti je postojanje brojnih ugroženih, retkih i zaštićenih biljnih i životinjskih vrsta.
Izvori
Na Fruškoj gori, zahvaljujući obilju podzemnih voda, postoji i veliki broj izvora, preko 200. Mnogi su sređeni i voda, bogata mineralima, se koristi za piće.
Neki od njih su Jabuka, Pavlov, Ubavac, kao i Banja, izvor poznat još od rimskog perioda. Smatra se da su se rimski legionari u njemu lečili termalnom vodom. Na lokalitetu Banja Kulina pronađeni su ostaci kupatila i cevi koje su vodile do Sirmijuma. Ova termalna voda leči ekceme i kožne bolesti.
Jezera
Na Fruškoj gori se nalazi i 16 veštačkih jezera, uglavnom izgrađenih 70-ih godina XX veka. Od toga je 13 izgrađeno za potrebe navodnjavanja, sprečavanja plavljenja obradivih površina, ali i turizma i ribolova. A neka su, poput Belog kamena i Ledinačkog, nastala plavljenjem rudarskih kopova. Većina jezera je poribljeno i pogodno za sportski ribolov.
Geologija
Geološki gledano, Fruška gora je prirodni fenomen sa stenama koje vode poreklo iz skoro svih geoloških perioda, od paleozoika, preko mezozoika, neogena i kvartara, najmlađeg u evoluciji Zemlje.
Vinarije
Geološke i mikroklimatske odlike privlače, ne samo naučnike, već i proizvođače vina.
Tradiciju pravljenja vina, još od Rimskog perioda, prekinuli su Turci da bi je potom obnovili Austrougari. Malo je poznato da su fruškogorska vina izvožena još u XV veku u Češku i Poljsku.
Fruška gora ima 60 privatnih vinarija koje u svojim vinskim podrumima nude isprobavanje vina. Neka od poznatijih su Mačkov podrum i Kovačević.
Poznata dezertna vina su Ausbruh i Bermet. Bermet, slatko vino, koje se pravi sa dodatkom 20 različitih trava i začina, proizvodi se u Sremskim Karlovcima, gde Dunav stiže do Fruške gore. Zanimljivo je da je Bermet jedno od vina koje se nalazilo na spisku vina sa Titanika. Bermet je pre 150 godina izvožen u Ameriku, a bio je i jedno od omiljenih vina pripadnika Habsburške monarhije.
Sremski Karlovci su tokom nekoliko vekova smatrani za srpsku prestonicu vina, a poznati su i po divnoj arhitekturi i predstvljaju sjajnu polaznu tačku za obilazak Fruške gore.
Fruška gora i njeni manastiri
Fruškogorski manastiri nastali su u periodu od XV-XVIII veka. Od 35 izgrađenih manastira do danas je sačuvano samo 17, a dva su nastala u skorije vreme. Fruška gora se zbog njih često naziva i „Svetom Gorom“.
Ti manastiri su kroz istoriju predstavljali simbol nacionalnog otpora Srba Turskoj imperiji, a bili su poznati i po svojoj sakralnoj umetnosti i arhitekturi. U fruškogorskim manastirima su boravili Vuk Stefanović Karadžić, Dositej Obradović, Filip Višnjić, Karađorđe i mnogi drugi. Mnogi manastiri su bili oštećeni tokom Drugog svetskog rata.
Danas su aktivni sledeći manastiri: Krušedol, Petkovica, Rakovac, Velika Remeta, Divša, Bešenovo, Novo Hopovo, Staro Hopovo, Jazak, Mala Remeta, Berkasovo, Grgeteg, Beočin, Privina Glava, Šišatovac, Kuvežedin, i Vrdnik – Ravanica.
Turizam
Manastiri, vinarije, jezera, Sremski Karlovci čine Frušku goru privlačnim za turiste i razvoj turizma. Takođe, na Fruškoj gori se nalazi i veliki broj lako pristupačnih izletiša koja su uređena i nalaze se u blizini kulturno-istorijskih spomenika i ugostiteljskih objekata.
Fruškogorski maraton
Jedna od tradicija ovog nacionalnog parka je i Fruškogorski maraton koji se bez prekida održava od 1978. godine.
Nајvеći dео stаzа mаrаtоnа (prеkо 97%) prоtеžе sе plаninskо šumskоm divlјinоm nаciоnаlnоg pаrkа Fruškа gоrа. Postoji veliki broj staza različitih dužina, od 4 do 133 km. Simbоl mаrаtоnа је оrао Krstаš, kао simbоl plаninе Fruškе gоrе i plаninаrskоg mаrаtоnskоg pоstignućа.
